Kieleccy Żydzi okres 1939 - 1946

              4.      kieleccy Żydzi lata 1939 - 1946

" Ludzie ludziom zgotowali 
  ten los " - Zofia Nałkowska- " Medaliony "



          Żydzi kieleccy w latach okupacji hitlerowskiej

                     Kieleckie getto


Po rozpętaniu przez Hitlera II - wojny światowej władze niemieckie  uporczywie dążyły do fizycznej likwidacji wszystkich Żydów. Proces ten miał nastąpić pewnymi etapami. Związane to było oczywiście z brakiem przygotowania wojennej machiny Hitlera do wykonania tego potwornego, zbrodniczego planu. Dopiero wybudowanie obozów koncentracyjnych na terenach okupowanej Polski i wyposażenie ich w urządzenia masowej zagłady dały hitlerowcom możliwość realizacji ostatniego etapu planu, czyli fizycznej eliminacji Żydów. Obsesyjna nienawiść do Żydów podkreślana była w każdym przemówieniu Hitlera do narodu niemieckiego jeszcze na długo przed wybuchem wojny. Jego współpracownik Joseph Goebbels podczas jednego z przemówień żalił się do Pana Boga, że stworzył tak ohydne stworzenia jak muchy, karaluchy, wszy, pchły, Żydów....Takie publiczne porównania Żydów do tych budzących wstręt i obrzydzenie owadów pobudzały wyobraźnię społeczeństwa niemieckiego rozwijając w nim poczucie chorobliwej nienawiści do wyznawców judaizmu. W związku z tym los Żydów kieleckich był przesądzony. Musieli po prostu zginąć. Na początku jednak Niemcy realizowali dwa cele ; po pierwsze moralnie złamać Żydów, po drugie zagarnąć ich mienie. Zaczęli więc rabować mieszkania żydowskie.Zmuszano ich do niewolniczej pracy. Ulubioną zabawą Niemców było robienie z Żydów pośmiewiska. Wrzucano ich do dołów przeciwlotniczych i zasypywano po szyję.W ten sposób bawili się widokiem ich przerażenia. Żydom idącym ulicą Sienkiewicza obcinano włosy z bród i głów, a zdarzenia te najczęściej utrwalano na kliszy fotograficznej.                                       


Żołnierz niemiecki obcina Żydowi brodę, tak dla zabawy.Miało to na celu poniżenie i ośmieszenie Żydów.





 

Ponadto Żydzi zmuszeni byli do noszenia na ubraniach sześcioramiennej gwiazdy. W ten sposób nakazano również oznakować sklepy żydowskie i hurtownie co ułatwiało rabunek. Dnia 26 października 1939 roku inny zbrodniarz hitlerowski Hans Frank wypowiedział walkę z jak to określił " żydowskimi wyzyskiwaczami ". W tym celu wydał zarządzenie o przymusowej pracy Żydów. W listopadzie zaczęły się mnożyć przypadki wysiedlania Żydów z ich mieszkań w centrum Kielc. Podczas tych wysiedleń dawano im najczęściej tylko kilka minut na opuszczenie mieszkania pozwalając zabrać ze sobą tylko niewielki pakunek. Mieszkania te przechodziły na własność nowych lokatorów, oczywiście niemieckich. Chodziło tu głównie o zapewnienie Niemcom jak najlepszych warunków zakwaterowania. Następnym etapem represyjnego działania okupanta było wydanie zakazu opuszczania przez Żydów miasta, aby uniemożliwić im kontakt z ludnością okolicznych wsi. W ten sposób pozbawiło ich to zaplecza do zdobycia żywności.Dnia 31 marca 1941 roku weszło w życie rozporządzenie starosty miejskiego dotyczące utworzenia w Kielcach dzielnicy żydowskiej. W ten sposób powstały tzw. getta. 

 Kielce 1940 r.  Getto.











 Na ich teren wyznaczono obszar miasta obwarowany ulicami ; Orlą, Piotrkowską, Nowowarszawską, Pocieszki i Radomską. Obszar ten nazwano " dużym gettem ". " Małe getto " obejmowało trójkąt miasta miedzy placem św. Wojciecha, ulicami Bodzentyńską i Radomską. Ostatecznie w skład getta weszły ulice ; Piotrkowska, Jasna, Starozagnańska, Przechodnia, Silniczna, Kozia, Orla, Nowy Świat, Dąbrowska, Szydłowska, Targowa, Pocieszka, Marszałkowska, Nowowiejska, Radomska, Bodzentyńska, pl. św. Wojciecha. W rezultacie w wyznaczonym na getto terenie znajdowało się 500 budynków, które zamieszkiwało 15000 żydów.




 Kielce 1940. Getto

Wszyscy Żydzi zmuszeni byli przez Niemców do noszenia na ubraniach sześcioramiennej gwiazdy. 













Warunki bytowania w getcie były coraz trudniejsze. Skupienie dużej ilości Żydów na małym skrawku powierzchni miasta dawały się mocno we znaki mieszkańcom. Warto zaznaczyć, że ilość mieszkańców getta stale wzrastała, gdyż skierowano do Kielc transport Żydów z Wiednia. Liczył on ponad tysiąc osób. Ich sytuacja była nieznacznie lepsza ponieważ wśród nich byli ludzie bogaci, dobrze wyposażeni w odzież, żywność i środki płatnicze.Na ogół byli oni dobrze wykształceni. Mimo to, trudna sytuacja w jakiej się znaleźli oraz coraz gorsze warunki bytowania powodowały także i tej grupie Żydów liczne zgony.

Kielce 1940 r.  Getto.










 Warto przytoczyć fragmenty zeznań Aleksandra Sędka, który po wojnie w Okręgowej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Kielcach opowiedział o pewnym zdarzeniu na terenie getta. Podczas wojny Sędek pracując jako inkasent składek ubezpieczeniowych bardzo często odwiedzał getto.Pewnego dnia, gdy przebywał w jednym z mieszkań żydowskich jego kolega żydowski Abram Borkowski ostrzegł go, że na teren getta wjechali bryczką Geyer i Gerulf Mayer.Ten ostatni był od 16 marca 1943 roku szefem szefem żandarmerii niemieckiej w Kielcach. Sędek chcąc uniknąć spotkania z nimi na ulicy postanowił przeczekać śledząc przez okno przebieg wydarzeń. Mayer wydał polecenie policjantom żydowskim, aby przyprowadzili  dwie Żydówki: 26- letnią Lewi, która była piękną wdową po Żydzie Lewi, którego Niemcy rozstrzelali zaraz po wejściu wojsk hitlerowskich do Kielc oraz 28 letnią żonę Goldberga.


Najpiękniejsza żydówka kielecka Helena Lewi. Była nie tylko piękną ale i dzielną kobietą. Zdjęcie z 1939 r.















Kiedy kobiety podeszły do bryczki Mayer próbował wywieźć je w celach nierządnych, a ponieważ obydwie Żydówki stawiały opór postanowił siłą wciągnąć je do bryczki. Nagle Lewi uderzyła Mayera w twarz. Rozwścieczyło go to do tego stopnia, że zaczął kopać i bić je po całym ciele. Gdy już leżały na ziemi Mayer wyciągnął pistolet i strzelił najpierw do Lewi, a po chwili do drugiej kobiety. Następnie odjechali zostawiając ciała zabitych kobiet na ulicy. Okazało się,że Lewi była nie tylko piękną, ale i bardzo dzielną kobietą. Wprawdzie straciła życie, ale zachowała honor i godność.


Zbrodniarz wojenny SS- Hupsturmfuhrer Gerulf Mayer podczas rozprawy sądowej w Grazu w 1967 roku. To on zabił Helenę Lewi. Odpowiedzialny był również za pacyfikację Michniowa.

Kielce 1940. Getto

Kielce. Getto 1940 r.

Kielce. Wlot ul. Bodzentyńskiej od Rynku. Widoczna wytyczona przez Niemców granica getta.

Kielce. Getto 1940 r.